Divan-ı Hümayunun Üyeleri ve Görevleri
Padişah
Osmanlıda devlet yönetiminin başında padişah bulunurdu.
Padişahın Görevleri
- Padişah devlet işleriyle ilgili son kararı padişah verir, orduyu komuta eder, üst düzey devlet adamlarının atamasını yapardı.
- Savaş ve barışa padişah karar verirdi.
- Halkın huzur ve güvenliğini sağlamak padişahın önemli görevleri arasındadır.
- Padişah emrine ‘ferman’ denirdi.
- Fatih Sultan Mehmet’e kadar divana padişahlar başkanlık yaparken Fatih’ten sonra divana sadrazamlar başkanlık etmeye başlamışlardır.
Sadrazam (Veziriazam)
Veziriazamın Görevleri
- Padişahın vekili olup, padişahtan sonra devlet idaresinde en yetkili ve en yüksek devlet memurudur.
- Devlet memurlarını atama ve görevden alma sadrazamın işidir.
- Fatih’ten sonra divana sadrazamlar başkanlık etmeye başlamışlardır.
- Padişahın mührü sadrazamda bulunurdu.
- Padişah sefere çıkmadığı zaman Serdar-ı Ekrem ünvanı ile orduyu sadrazam komuta ederdi.
- Sadrazam başbakan konumundadır.
Vezirler
Vezirlerin Görevleri
- Devlet işlerinin yürütülmesinde sadrazama yardımcı olurlardı.
- Siyasi ve askeri işlerden sorumlulardı.
- Sınırların genişlemesiyle sayıları artmıştır.
- Vezirler ‘paşa’ ünvanı alırlardı.
- Vezirler devlet bakanı konumundadırlar.
Defterdar
Devletin maliye işlerinden sorumlu divan üyesidir.
Defterdarın Görevleri
- Devletin gelir ve giderlerini belirleyerek yıllık bütçeyi ayarlarlardı.
- Fatih Sultan Mehmet döneminde Anadolu ve Rumeli defterdarı olarak sayıları ikiye, 16. Yüzyılda ise üçe çıkarılmıştır.
Kazasker
Kazaskerin Görevleri
- Kazasker kadı ve müderrislerin atama, tayin ve görevden almalarına bakardı.
- Bu bakımdan Adalet ve Eğitim bakanı konumundadır.
- Divan-ı Hümayunda büyük davalara bakarlardı. Kadıların verdiği kararlara itiraz edilirse yüksek mahkeme gibi bu davalara divanda bakılırdı.
- Kazasker adalet, eğitim, kültür ve din işlerinden sorumlu Divan üyesiydi. Askeri davalara bakarlardı.
Nişancı
Nişancının Görevleri
- Divanda alınan kararlarla ilgili belgelere padişahın fermanlara, yabancı devletlere gönderilecek mektuplara, yazışmalara padişahın tuğrasını (imza) çekerdi.
- Nişancı devletlerarası yazışmaları sağlardı.
- Nişancı devlet kanunlarını çok iyi bilir ve gerekirse Divanda bilgisine başvurulurdu.
- Fethedilen toprakları tapu tahrir defterine kaydederdi. Dirliklerin gelirlerine göre devlet görevlilerine dağıtımını yapardı.
- Tapu ve kadastro işlerine bakardı.
Şeyhülislam
Divanda dini konulardan sorumlu üyelerdir.
Şeyhülislamın Görevleri
- Ordu savaşa gitmeden önce fetva çıkarırdı.
- Bugünkü Diyanet İşleri Başkanı konumundadır.
- Devlet işlerinin İslam esaslarına göre yürütülmesini sağlar ve yürütülecek işler için fetva verirdi.
Kaptanı Derya (Kaptan Paşa)
Osmanlı donanmasından sorumlu divan üyesidir.
Kaptanı Deryanın Görevleri
- Deniz Kuvvetleri komutanıdır.
- Donanma için gerekli atamaları yapardı.
- Bugünkü amiral konumundadır.
Yeniçeri Ağası
Yeniçeri Ocağının komutanıdır.
Yeniçeri Ağasının Görevleri
- İstanbul’un güvenliğinden sorumludur.
- Yeniçeri Ağası, savaşta padişahın otağının (çadırının) önünde bulunur ve onun güvenliğini sağlarlardı.
- Gerekli durumlarda divan toplantılarına katılabilirlerdi.
Reisül Küttap
Reisül Küttapın Görevleri
- Dış işlerinden sorumlu divan üyesidir.
- Bu günkü Dış İşleri Bakanı konumundadır.