Şeyh Said İsyanı Kısaca
Şeyh Said İsyanı, 1925 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde gerçekleşen geniş çaplı bir ayaklanmadır. İsyan, merkezi yönetime karşı girişilmiş ve Kürt ve Zaza aşiretlerinin destek verdiği Hilâfet taraftarı bir harekettir. İsyanın başlangıç amacı İslam şeriatının tesisi olsa da sonradan Kürt istiklâl hareketine dönüşmüştür.
İsyanın lideri Şeyh Said, Genç vilayetinin kazası Darahini’yi basarak valiyi ve diğer görevlileri esir almıştır. Halkı İslam dini adına ayaklanmaya çağıran bir bildiriyle hareketi tek bir merkez altında toplamaya çalışmıştır. Mistan, Botan ve Mıhellemiler aşiretlerinin desteğiyle Genç ve Çapakçur (bugün Bingöl) üzerinden Diyarbakır’a yöneldi. Maden, Siverek ve Ergani’yi ele geçirdi. Diyarbakır’da kuşatma altına alındı, ancak ordu birlikleri tarafından püskürtüldü. Elazığ birkaç gün boyunca isyancılar tarafından yağmalandı.
İsyanın nedenleri arasında Atatürk Devrimlerine karşı dinsel bir tepki, İngiliz destekli Kürt milliyetçiliği ve genç Cumhuriyeti güçsüz göstermek yer almaktadır. İsyanın bastırılması için Takrir-i Sükûn Kanunu çıkarıldı ve İstiklal Mahkemeleri kuruldu. Şeyh Said dahil 50’ye yakın kişi idam edildi.