İkta Sistemi Nedir? Kısaca
İkta sistemi, Türk İslam Devletlerinin tarihi boyunca uygulanan ekonomik bir sistemdir. Bu sistem, bakir ve boş toprakların işlenmesini ve tarım üretiminin arttırılmasını hedefler. İkta sistemi, kişi ile devlet arasında yapılan bir anlaşmaya dayanır.
İkta Ne Demek? Arapça bir sözcük olan “ikta,” dağıtım anlamına gelir. İkta, Arapça’daki “kesmek, ayırmak” anlamındaki “kat’” kökünden gelmektedir. İkta, devlete ait toprakların aylık veya yıllık vergi gelirlerinin devlet görevlilerine maaş karşılığı olarak verilmesidir. İkta topraklarının mülkiyeti devlete aittir. Devlet, ikta topraklarından elde edeceği gelirleri hizmetleri karşılığında devlet görevlilerine ve askerlere aktarır. İkta, özel mülkiyette olmamakla birlikte hükümetin mülkü olan topraklara ait vergilerin ya da daha genelleştirirsek gelirlerin, sivil ya da asker erkâna, devlete yaptığı hizmetlerin karşılığı olması takdiriyle, yani maaşlarına bir karşılık verilmesi olarak tanımlanmaktadır. İkta sistemi, erken İslam dönemindeki hukukçuların bakış açısından hibelerin daha gelişmiş bir biçimidir. İkta sistemi, devlete mali ve askeri alanda büyük bir güç kazandırmıştır.
İkta sahibi olan kişi, verilen toprakta hükümet adına bölgeden vergileri toplar. Aynı zamanda, askerlerin ihtiyaç duyduğu her şeyi karşılar ve bölgenin güvenliğini sağlar. İkta sistemi, Selçuklu Devleti’nde maaş olarak kullanılan toprağa verilen isimdir. Asker ve devlet memurlarına, devlet için yaptıkları hizmetler karşılığında, belirli bir süre için ikta adı verilen bu topraklar verilirdi. Verilen bu toprakların vergi gelirleri de ikta sahiplerinin kazançları haline gelmiş olurdu.
İkta sistemi, Türk İslam Devletleri’nin yönetiminde önemli bir rol oynamış ve ekonomik gelişmeye katkı sağlamıştır. Bu sistem, toprak işleyerek tarım üretimini artırmayı amaçlayan bir anlayışı yansıtmaktadır.